Aktiflik
tarafından Döneklerler de kelebekler gibi 14-16 kuyruk teleğine sahiptir Siyah, mavi, kırmızı renklere sahiptir kafaları kanat ve kuyrukları beyazdır yüksek uçarlar pırıltıya hassasiyetleri vardır uzak mesafelerden gelmeleri de biraz güçtür
Salındıklarında çok çabuk yükseklik kazanan bu kuşlara yerden kuş gösterildiğinde (pırıltı) kanatlarını toplayarak dalarlar ve bu dalış süresince bir yada bir kaç kez kanat kuyruk ekseninde pervane şeklinde dönerlerBu ırkta ıslah hedefi, yüksek hızda uzun mesafe dönüştür
Dönüş esnasında kanatların duruşu kuştan kuşa farklılık gösterir Bazıları kanatlarını neredeyse vücutlarına yapıştırarak dönerken, büyük bir kısmı dönüş esnasında kanatlarını çeyrek açık tutarlar Diğer bir kısmı ise kanatlarını oldukça fazla açarak dönerler Yandan bakıldığında kuşun her dönüşte kendisini çevirttirdiği ve rollerlardan (dolapçılardan) farklı olarak,dönüşler arası geçiş, çok hızlı dönüşlerde dahi açıkça belli olur En iyi dönüş 45 derecelik açıyla daldığında görülebilirBu açıdan sapma dalış ve dönüş kalitesini olumsuz olarak etkiler Daha çok Denizli tarafında büyük bir ilgiyle Dolapçılar ve dönekler yetiştirilmektedir
Kümeste ürkek görünen bu kuşların aslında kontrolleri çok kolaydırKümes önünde eğer bir kaç kuş varsa yerden kolay kolay kalkmaz Hatta isterseniz bir grup döneği bir sopayla sürerek tanımadıkları yerlere dahi götürebilirsiniz Dışarıdan bir müdahale olmadığı sürece,yani onları aşırı derecede ürkütecek bir şey olmadığı sürece uçmazlarAncak bu özelliklerinden dolayı kötü uçucu oldukları sonucu çıkarılmasın Dönek yavruları diğer bir çok ırka nazaran daha çabuk uçmaya alıştırılabilirler Hiç uçmamış bir yavru kolayca uçan kuşların ardından yükselebilir İşte bu özellikleri nedeniyle genç kuşlar ilk uçurulduklarında çok dikkat edilmesi gereken bir nokta var İlk uçuşlarında dahi diğer kuşları takip edip fazlaca yükselebilirler ancak çoğunlukla aşağıdan kuş gösterildiğinde diğer alışkın kuşlar gibi hızla aşağıya inememektedirler Henüz çevreyi de yeterince tanımadıkları için çok yüksekten fazla açılmakta ve kaybolmaktadırlar Hele hele çevrede başka kuşlar uçuyorsa ve hatta yabani güvercin ve kumrular dahi yavrunun şaşırmasına neden olabilirler Bu durum da yavru kuşun yanında daha önce uçan kuşların ürkütülerek yere inmeleri önlenmeli ve mümkünse daha fazla kuş kaldırılmalıdır
Buradan da anlaşılacağı gibi yavruların ilk uçuşlarında çok yükselmeleri ve açılmaları engellenmelidirBu amaçla fazla uzun süre uçmayan ve çok yükselmeyen başka ırktan kuşlar kullanılabilirAncak bu yöntem dahi,daha önce belirttiğim gibi eğer çevrede kuşların konsantrasyonunu bozacak başka kuşlar varsa,risklidir Yavru yitirmemenin diğer bir yolu erken uçurmamaktır Eğer ilk olarak 8-10 haftalık yaşta uçurulurlarsa,yön bulma yetenekleri gelişmiş olacağından ve yerden de olsa çevreyi daha iyi tanımış olacaklarından kaybolmaları zordur Bazı ırklarda ilk uçurmanın geç yaşta yapılması uçuş kalitesini ve diğer yetenekleri (takla gibi) olumsuz yönde etkilemektedir Hatta bu ırklarda 8-10 haftalık yavruların 5-6 haftalıklara nazaran yalnızca havaya kalkmalarını sağlamak bile güçleşir Dönekler formda tutuldukları sürece ilk uçurma çok daha geç yaşta yapılsa dahi sorun yaratmaz Ergenleşmiş, yani 20-22 haftalık hayvanların dahi uçurulmarı çok kolaydır Ancak bu dönemde beslenmelerine dikkat edilerek yağlanmaları önlenmelidir
Tüm uçucu kuşlarda olduğu gibi bu ırkta da yemin sınırlı tutulması gereklidir Yağlanma iyi uçan ve dönen kuşlarda dahi dalış ve dönüş kalitesini olumsuz yönde etkilerÖnerim kuşlar aç olduklarında bir öğünde yiyebilecekleri yem miktarının sabah 1/3'ünü ve akşam 2/3'ünü olmak üzere iki öğünde verilmesidir Uçan kuşlara ağırlıklı olarak buğday verilebilir Buğdayla birlikte çok az miktarda kaliteli damızlık yemi de verilmelidir Kuşun kümese bağlanması yani çevreyi tanıma turları bittikten sonra dalış ve dönüş alıştırmasına geçilebilir Bu amaçla alıştırılacak kuş tecrübeli bir kuşla uçurulmalıdır Kuşlar yeterli yüksekliğe ulaştıklarında ve ikisinin de pozisyonları inecekleri yere aşağı yukarı 45 derece olduğunda (rüzgar altında), önce herhangi bir işaretle (ıslık, düdük, mendil sallama, el sallama vb) dikkatlerinin yere çekilmesi gerekir Bu işaret bir süre sonra kuş için dalışa hazır ol anlamı kazanır Akabinde derhal kuş gösterilerek tecrübeli olan kuşun dalışa geçmesi sağlanmalıdır Çok geçmeden tecrübesiz olan da onu takip edecektir Eğer aynı anda ikiden fazla kuş uçurulursa,her ne kadar toplu uçan kuşlar olmalarına rağmen hepsinin aynı anda pozisyon almalarının sağlanması güçleşir Havada nerede olurlarsa olsunlar aşağıdaki kuşa (pırıltı) reaksiyon göstereceklerinden istenen dalış ve dönüş sonucu alınamaz Bazı yetiştiriciler bir kerede bir kuş uçurmaktadırlar Bu yöntemin avantajı kuşun kontrolünün çok kolay olmasıdır Ancak dezavantajda yalnız başına uçan kuşun yeterli yüksekliğe çıkamamasıdır Alıştırmada pozisyon aldıktan sonra inecekleri yere yani kuş gösterilecek yere mutlaka bakmaları sağlanmalıdır Zira dalış ve dönüş kalitesi bu durumdan önemli derecede etkilenmektedir Dönekler uçarken onları iyi izleyebilecek ve onlarında bizi iyi görebilecekleri bir yerde durulmalıdır Kuşlar uçarken onların bizi göremeyecekleri bir yerde durmamız, daha sonra ortaya çıkıp pozisyon almalarını beklemek boşunadır Zira pozisyon al işareti kendimiz oluruz ve kuşlar bizi görür görmez dalış için beklemeye başlar ve hatta dalışa geçerler Bu nedenle daima görünecek bir yerde bulunmalı ve dalış için hazır ol işareti verilmelidir
Orta irilikte ancak oldukça uzun sayılabilecek bir güvercin ırkıdır14 adet olan kuyruk telek tüyleri de genellikle normalden uzun ve geniş sayılabilirBir çoğunda kuyruk hafifçe,kelebeklerde olduğu kadar olmasa da ,çatı şeklinde iki yana eğimlidirKanatlarını kuyruğun üzerinde taşıyan bu ırkta kanatlar uca doğru biraz sivrice ve kanat açıklığı diğer bir çok ırka nazaran bira daha geniştir (iki kanat ucu arası mesafe)Aynı zamanda uzunca bir gagaya sahiptirlerKısa sayılabilecek ayaklara sahip olan bu kuşların duruşu neredeyse yere paraleldirTürkiye'de yetiştirilen döneklerde paça ve tepe görülmezSon yıllarda sıkça görülmeye başlayan paçalı yada tozluklu olanları, Makedonya (Yugoslavya) döneği ile melezdirAlaca ve düz her renkte görülen bu güvercinlerde en yaygın renkler beyaz kafalı,kanat uçları beyaz ve beyaz kafalı,kanat uçları ve kuyruk beyazdırdiğer tarafları genellikle siyah, ondan sonra görülme sıklığına bağlı olarak sırasıyla mavi (siyah şeritli) yada çakmaklıdırEn az rastlanılanları kırmızı (ressesif) alacalardırBeyaz kafalı ve uzun kanat telekleri beyaz olanlarına İzmir yöresinde Baska, ayrıca kuyruğu da beyaz olanlarına Galaca adı verilmektedirRenklerine göre şöyle adlandırılmaktadırlar; kara galaca, kara baska,mavi galaca vb Ressesif kırmızıları,ister düz renkte olsunlar isterse alaca,çakal olarak adlandırılmaktadırlarGöz renkleri genellikle siyah olmakla beraber,yabani göz rengi hariç,diğer göz renklerine de rastlanırEşeysel olgunluk (kızgınlık),beslenmeye bağlı olmakla beraber diğer ırklara göre biraz daha geçtirAynı zamanda trichomonad ve paramixovirus gibi hastalıklara karşı daha duyarlıdırlarYavrulara bakma özellikleri posta ve dewlaplara nazaran kötüdürGenellikle bir yuvadaki yavrular arasında belirgin bir gelişme farklılığı görülür Ana yetiştirilme bölgesi Türkiye'nin batısıdırBuralardada çok yaygın olmamakla birlikte bazı kentlerde neredeyse yalnızca dönek yetiştirilmektedirEn fazla yetiştiricisi büyük kentlerden İzmir'dedir İzmir'den sonra Bursa'yı ve Denizli'yi sayabiliriz Özellikle İzmir ve Bursa'da başka ırklarda yaygın olarak yetiştirilmesine rağmen Denizli'de neredeyse yalnızca dönek yetiştirilmektedirİzmir ve Bursa'da en çok göçmenlerce yetiştirilmektedirlerBu illerin dışında Ege kıyısında bazı ilçelerde,örneğin Ayvalık ve Trakya'da da Malkara ve Keşan ilçelerinde hemen hemen yalnızca bu ırka rastlanmaktadır İstanbul'da da hemen her ırkın olduğu gibi çok az sayıda da olsa yetiştiricisi mevcuttur
Salındıklarında çok çabuk yükseklik kazanan bu kuşlara yerden kuş gösterildiğinde (pırıltı) kanatlarını toplayarak dalarlar ve bu dalış süresince bir yada bir kaç kezkanat kuyruk ekseninde pervane şeklinde dönerlerBu ırkta ıslah hedefi,yüksek hızda uzun mesafe dönüştürDönüş esnasında kanatların duruşu kuştan kuşa farklılık gösterir Bazıları kanatlarını neredeyse vücutlarına yapıştırarak dönerken,büyük bir kısmı dönüş esnasında kanatlarını çeyrek açık tutarlarDiğer bir kısmı ise kanatlarını oldukça fazla açarak dönerlerYandan bakıldığında kuşun her dönüşte kendisini çevirttirdiği ve rollerlardan (dolapçılardan) farklı olarak,dönüşler arası geçiş,çok hızlı dönüşlerde dahi açıkça belli olurEn iyi dönüş 45 derecelik açıyla daldığında görülebilirBu açıdan sapma dalış ve dönüş kalitesini olumsuz olarak etkiler Kümesde ürkek görünen bu kuşların aslında kontrolleri çok kolaydırKümes önünde eğer bir kaç kuş varsa yerden kolay kolay kalkmazHatta isterseniz bir grup döneği bir sopayla sürerek tanımadıkları yerlere dahi götürebilirsinizDışarıdan bir müdahale olmadığı sürece,yani onları aşırı derecede ürkütecek bir şey olmadığı sürece uçmazlarAncak bu özelliklerinden dolayı kötü uçucu oldukları sonucu çıkarılmasınDönek yavruları diğer bir çok ırka nazaran daha çabuk uçmaya alıştırılabilirlerHiç uçmamış bir yavru kolayca uçan kuşların ardından yükselebilirİşte bu özellikleri nedeniyle genç kuşlar ilk uçurulduklarında çok dikkat edilmesi gereken bir nokta varİlk uçuşlarında dahi diğer kuşları takip edip fazlaca yükselebilirler ancak çoğunlukla aşağıdan kuş gösterildiğinde diğer alışkın kuşlar gibi hızla aşağıya inememektedirlerHenüz çevreyi de yeterince tanımadıkları için çok yüksekten fazla açılmakta ve kaybolmaktadırlarHele hele çevrede başka kuşlar uçuyorsa ve hatta yabani güvercin ve kumrular dahi yavrunun şaşırmasına neden olabilirlerBu durum da yavru kuşun yanında daha önce uçan kuşların ürkütülerek yere inmeleri önlenmeli ve mümkünse daha fazla kuş kaldırılmalıdır
Buradan da anlaşılacağı gibi yavruların ilk uçuşlarında çok yükselmeleri ve açılmaları engellenmelidirBu amaçla fazla uzun süre uçmayan ve çok yükselmeyen başka ırktan kuşlar kullanılabilirAncak bu yöntem dahi,daha önce belirttiğim gibi eğer çevrede kuşların konsantrasyonunu bozacak başka kuşlar varsa,risklidirYavru yitirmemenin diğer bir yolu erken uçurmamaktırEğer ilk olarak 8-10 haftalık yaşta uçurulurlarsa,yön bulma yetenekleri gelişmiş olacağından ve yerden de olsa çevreyi daha iyi tanımış olacaklarından kaybolmaları zordurBazı ırklarda ilk uçurmanın geç yaşta yapılması uçuş kalitesini ve diğer yetenekleri (takla gibi) olumsuz yönde etkilemektedirHatta bu ırklarda 8-10 haftalık yavruların 5-6 haftalıklara nazaran yalnızca havaya kalkmalarını sağlamak bile güçleşir Dönekler formda tutuldukları sürece ilk uçurma çok daha geç yaşta yapılsa dahi sorun yaratmaz Ergenleşmiş, yani 20-22 haftalık hayvanların dahi uçurulmaları çok kolaydırAncak bu dönemde beslenmelerine dikkat edilerek yağlanmaları önlenmelidir
Tüm uçucu kuşlarda olduğu gibi bu ırkta da yemin sınırlı tutulması gereklidirYağlanma iyi uçan ve dönen kuşlarda dahi dalış ve dönüş kalitesini olumsuz yönde etkilerÖnerim kuşlar aç olduklarında bir öğünde yiyebilecekleri yem miktarının sabah 1/3'ünü ve akşam 2/3'ünü olmak üzere iki öğünde verilmesidirUçan kuşlara ağırlıklı olarak buğday verilebilirBuğdayla birlikte çok az miktarda kaliteli damızlık yemi de verilmelidir
Kuşun kümese bağlanması yani çevreyi tanıma turları bittikten sonra dalış ve dönüş alıştırmasına geçilebilir Bu amaçla alıştırılacak kuş tecrübeli bir kuşla uçurulmalıdırKuşlar yeterli yüksekliğe ulaştıklarında ve ikisinin de pozisyonları inecekleri yere aşağı yukarı 45 derece olduğunda (rüzgar altında), önce herhangi bir işaretle (ıslık, düdük, mendil sallama, el sallama vb) dikkatlerinin yere çekilmesi gerekirBu işaret bir süre sonra kuş için dalışa hazır anlamı kazanırAkabinde derhal kuş gösterilerek tecrübeli olan kuşun dalışa geçmesi sağlanmalıdırÇok geçmeden tecrübesiz olan da onu takip edecektirEğer aynı anda ikiden fazla kuş uçurulursa,her ne kadar toplu uçan kuşlar olmalarına rağmen hepsinin aynı anda pozisyon almalarının sağlanması güçleşirHavada nerede olurlarsa olsunlar aşağıdaki kuşa (pırıltı) reaksiyon göstereceklerinden istenen dalış ve dönüş sonucu alınamazBazı yetiştiriciler bir kerede bir kuş uçurmaktadırlarBu yöntemin avantajı kuşun kontrolünün çok kolay olmasıdırAncak dezavantajda yalnız başına uçan kuşun yeterli yüksekliğe çıkamamasıdırAlıştırmada pozisyon aldıktan sonra inecekleri yere yani kuş gösterilecek yere mutlaka bakmaları sağlanmalıdır Zira dalış ve dönüş kalitesi bu durumdan önemli derecede etkilenmektedirDönekler uçarken onları iyi izleyebilecek ve onlarında bizi iyi görebilecekleri bir yerde durulmalıdırKuşlar uçarken onların bizi göremeyecekleri bir yerde durmamız,daha sonra ortaya çıkıp pozisyon almalarını beklemek boşunadırZira pozisyon al işareti kendimiz oluruz ve kuşlar bizi görür görmez dalış için beklemeye başlar ve hatta dalışa geçerlerBu nedenle daima görünecek bir yerde bulunmalı ve dalış için hazır ol işareti verilmelidir
Salındıklarında çok çabuk yükseklik kazanan bu kuşlara yerden kuş gösterildiğinde (pırıltı) kanatlarını toplayarak dalarlar ve bu dalış süresince bir yada bir kaç kez kanat kuyruk ekseninde pervane şeklinde dönerlerBu ırkta ıslah hedefi, yüksek hızda uzun mesafe dönüştür
Dönüş esnasında kanatların duruşu kuştan kuşa farklılık gösterir Bazıları kanatlarını neredeyse vücutlarına yapıştırarak dönerken, büyük bir kısmı dönüş esnasında kanatlarını çeyrek açık tutarlar Diğer bir kısmı ise kanatlarını oldukça fazla açarak dönerler Yandan bakıldığında kuşun her dönüşte kendisini çevirttirdiği ve rollerlardan (dolapçılardan) farklı olarak,dönüşler arası geçiş, çok hızlı dönüşlerde dahi açıkça belli olur En iyi dönüş 45 derecelik açıyla daldığında görülebilirBu açıdan sapma dalış ve dönüş kalitesini olumsuz olarak etkiler Daha çok Denizli tarafında büyük bir ilgiyle Dolapçılar ve dönekler yetiştirilmektedir
Kümeste ürkek görünen bu kuşların aslında kontrolleri çok kolaydırKümes önünde eğer bir kaç kuş varsa yerden kolay kolay kalkmaz Hatta isterseniz bir grup döneği bir sopayla sürerek tanımadıkları yerlere dahi götürebilirsiniz Dışarıdan bir müdahale olmadığı sürece,yani onları aşırı derecede ürkütecek bir şey olmadığı sürece uçmazlarAncak bu özelliklerinden dolayı kötü uçucu oldukları sonucu çıkarılmasın Dönek yavruları diğer bir çok ırka nazaran daha çabuk uçmaya alıştırılabilirler Hiç uçmamış bir yavru kolayca uçan kuşların ardından yükselebilir İşte bu özellikleri nedeniyle genç kuşlar ilk uçurulduklarında çok dikkat edilmesi gereken bir nokta var İlk uçuşlarında dahi diğer kuşları takip edip fazlaca yükselebilirler ancak çoğunlukla aşağıdan kuş gösterildiğinde diğer alışkın kuşlar gibi hızla aşağıya inememektedirler Henüz çevreyi de yeterince tanımadıkları için çok yüksekten fazla açılmakta ve kaybolmaktadırlar Hele hele çevrede başka kuşlar uçuyorsa ve hatta yabani güvercin ve kumrular dahi yavrunun şaşırmasına neden olabilirler Bu durum da yavru kuşun yanında daha önce uçan kuşların ürkütülerek yere inmeleri önlenmeli ve mümkünse daha fazla kuş kaldırılmalıdır
Buradan da anlaşılacağı gibi yavruların ilk uçuşlarında çok yükselmeleri ve açılmaları engellenmelidirBu amaçla fazla uzun süre uçmayan ve çok yükselmeyen başka ırktan kuşlar kullanılabilirAncak bu yöntem dahi,daha önce belirttiğim gibi eğer çevrede kuşların konsantrasyonunu bozacak başka kuşlar varsa,risklidir Yavru yitirmemenin diğer bir yolu erken uçurmamaktır Eğer ilk olarak 8-10 haftalık yaşta uçurulurlarsa,yön bulma yetenekleri gelişmiş olacağından ve yerden de olsa çevreyi daha iyi tanımış olacaklarından kaybolmaları zordur Bazı ırklarda ilk uçurmanın geç yaşta yapılması uçuş kalitesini ve diğer yetenekleri (takla gibi) olumsuz yönde etkilemektedir Hatta bu ırklarda 8-10 haftalık yavruların 5-6 haftalıklara nazaran yalnızca havaya kalkmalarını sağlamak bile güçleşir Dönekler formda tutuldukları sürece ilk uçurma çok daha geç yaşta yapılsa dahi sorun yaratmaz Ergenleşmiş, yani 20-22 haftalık hayvanların dahi uçurulmarı çok kolaydır Ancak bu dönemde beslenmelerine dikkat edilerek yağlanmaları önlenmelidir
Tüm uçucu kuşlarda olduğu gibi bu ırkta da yemin sınırlı tutulması gereklidir Yağlanma iyi uçan ve dönen kuşlarda dahi dalış ve dönüş kalitesini olumsuz yönde etkilerÖnerim kuşlar aç olduklarında bir öğünde yiyebilecekleri yem miktarının sabah 1/3'ünü ve akşam 2/3'ünü olmak üzere iki öğünde verilmesidir Uçan kuşlara ağırlıklı olarak buğday verilebilir Buğdayla birlikte çok az miktarda kaliteli damızlık yemi de verilmelidir Kuşun kümese bağlanması yani çevreyi tanıma turları bittikten sonra dalış ve dönüş alıştırmasına geçilebilir Bu amaçla alıştırılacak kuş tecrübeli bir kuşla uçurulmalıdır Kuşlar yeterli yüksekliğe ulaştıklarında ve ikisinin de pozisyonları inecekleri yere aşağı yukarı 45 derece olduğunda (rüzgar altında), önce herhangi bir işaretle (ıslık, düdük, mendil sallama, el sallama vb) dikkatlerinin yere çekilmesi gerekir Bu işaret bir süre sonra kuş için dalışa hazır ol anlamı kazanır Akabinde derhal kuş gösterilerek tecrübeli olan kuşun dalışa geçmesi sağlanmalıdır Çok geçmeden tecrübesiz olan da onu takip edecektir Eğer aynı anda ikiden fazla kuş uçurulursa,her ne kadar toplu uçan kuşlar olmalarına rağmen hepsinin aynı anda pozisyon almalarının sağlanması güçleşir Havada nerede olurlarsa olsunlar aşağıdaki kuşa (pırıltı) reaksiyon göstereceklerinden istenen dalış ve dönüş sonucu alınamaz Bazı yetiştiriciler bir kerede bir kuş uçurmaktadırlar Bu yöntemin avantajı kuşun kontrolünün çok kolay olmasıdır Ancak dezavantajda yalnız başına uçan kuşun yeterli yüksekliğe çıkamamasıdır Alıştırmada pozisyon aldıktan sonra inecekleri yere yani kuş gösterilecek yere mutlaka bakmaları sağlanmalıdır Zira dalış ve dönüş kalitesi bu durumdan önemli derecede etkilenmektedir Dönekler uçarken onları iyi izleyebilecek ve onlarında bizi iyi görebilecekleri bir yerde durulmalıdır Kuşlar uçarken onların bizi göremeyecekleri bir yerde durmamız, daha sonra ortaya çıkıp pozisyon almalarını beklemek boşunadır Zira pozisyon al işareti kendimiz oluruz ve kuşlar bizi görür görmez dalış için beklemeye başlar ve hatta dalışa geçerler Bu nedenle daima görünecek bir yerde bulunmalı ve dalış için hazır ol işareti verilmelidir
Orta irilikte ancak oldukça uzun sayılabilecek bir güvercin ırkıdır14 adet olan kuyruk telek tüyleri de genellikle normalden uzun ve geniş sayılabilirBir çoğunda kuyruk hafifçe,kelebeklerde olduğu kadar olmasa da ,çatı şeklinde iki yana eğimlidirKanatlarını kuyruğun üzerinde taşıyan bu ırkta kanatlar uca doğru biraz sivrice ve kanat açıklığı diğer bir çok ırka nazaran bira daha geniştir (iki kanat ucu arası mesafe)Aynı zamanda uzunca bir gagaya sahiptirlerKısa sayılabilecek ayaklara sahip olan bu kuşların duruşu neredeyse yere paraleldirTürkiye'de yetiştirilen döneklerde paça ve tepe görülmezSon yıllarda sıkça görülmeye başlayan paçalı yada tozluklu olanları, Makedonya (Yugoslavya) döneği ile melezdirAlaca ve düz her renkte görülen bu güvercinlerde en yaygın renkler beyaz kafalı,kanat uçları beyaz ve beyaz kafalı,kanat uçları ve kuyruk beyazdırdiğer tarafları genellikle siyah, ondan sonra görülme sıklığına bağlı olarak sırasıyla mavi (siyah şeritli) yada çakmaklıdırEn az rastlanılanları kırmızı (ressesif) alacalardırBeyaz kafalı ve uzun kanat telekleri beyaz olanlarına İzmir yöresinde Baska, ayrıca kuyruğu da beyaz olanlarına Galaca adı verilmektedirRenklerine göre şöyle adlandırılmaktadırlar; kara galaca, kara baska,mavi galaca vb Ressesif kırmızıları,ister düz renkte olsunlar isterse alaca,çakal olarak adlandırılmaktadırlarGöz renkleri genellikle siyah olmakla beraber,yabani göz rengi hariç,diğer göz renklerine de rastlanırEşeysel olgunluk (kızgınlık),beslenmeye bağlı olmakla beraber diğer ırklara göre biraz daha geçtirAynı zamanda trichomonad ve paramixovirus gibi hastalıklara karşı daha duyarlıdırlarYavrulara bakma özellikleri posta ve dewlaplara nazaran kötüdürGenellikle bir yuvadaki yavrular arasında belirgin bir gelişme farklılığı görülür Ana yetiştirilme bölgesi Türkiye'nin batısıdırBuralardada çok yaygın olmamakla birlikte bazı kentlerde neredeyse yalnızca dönek yetiştirilmektedirEn fazla yetiştiricisi büyük kentlerden İzmir'dedir İzmir'den sonra Bursa'yı ve Denizli'yi sayabiliriz Özellikle İzmir ve Bursa'da başka ırklarda yaygın olarak yetiştirilmesine rağmen Denizli'de neredeyse yalnızca dönek yetiştirilmektedirİzmir ve Bursa'da en çok göçmenlerce yetiştirilmektedirlerBu illerin dışında Ege kıyısında bazı ilçelerde,örneğin Ayvalık ve Trakya'da da Malkara ve Keşan ilçelerinde hemen hemen yalnızca bu ırka rastlanmaktadır İstanbul'da da hemen her ırkın olduğu gibi çok az sayıda da olsa yetiştiricisi mevcuttur
Salındıklarında çok çabuk yükseklik kazanan bu kuşlara yerden kuş gösterildiğinde (pırıltı) kanatlarını toplayarak dalarlar ve bu dalış süresince bir yada bir kaç kezkanat kuyruk ekseninde pervane şeklinde dönerlerBu ırkta ıslah hedefi,yüksek hızda uzun mesafe dönüştürDönüş esnasında kanatların duruşu kuştan kuşa farklılık gösterir Bazıları kanatlarını neredeyse vücutlarına yapıştırarak dönerken,büyük bir kısmı dönüş esnasında kanatlarını çeyrek açık tutarlarDiğer bir kısmı ise kanatlarını oldukça fazla açarak dönerlerYandan bakıldığında kuşun her dönüşte kendisini çevirttirdiği ve rollerlardan (dolapçılardan) farklı olarak,dönüşler arası geçiş,çok hızlı dönüşlerde dahi açıkça belli olurEn iyi dönüş 45 derecelik açıyla daldığında görülebilirBu açıdan sapma dalış ve dönüş kalitesini olumsuz olarak etkiler Kümesde ürkek görünen bu kuşların aslında kontrolleri çok kolaydırKümes önünde eğer bir kaç kuş varsa yerden kolay kolay kalkmazHatta isterseniz bir grup döneği bir sopayla sürerek tanımadıkları yerlere dahi götürebilirsinizDışarıdan bir müdahale olmadığı sürece,yani onları aşırı derecede ürkütecek bir şey olmadığı sürece uçmazlarAncak bu özelliklerinden dolayı kötü uçucu oldukları sonucu çıkarılmasınDönek yavruları diğer bir çok ırka nazaran daha çabuk uçmaya alıştırılabilirlerHiç uçmamış bir yavru kolayca uçan kuşların ardından yükselebilirİşte bu özellikleri nedeniyle genç kuşlar ilk uçurulduklarında çok dikkat edilmesi gereken bir nokta varİlk uçuşlarında dahi diğer kuşları takip edip fazlaca yükselebilirler ancak çoğunlukla aşağıdan kuş gösterildiğinde diğer alışkın kuşlar gibi hızla aşağıya inememektedirlerHenüz çevreyi de yeterince tanımadıkları için çok yüksekten fazla açılmakta ve kaybolmaktadırlarHele hele çevrede başka kuşlar uçuyorsa ve hatta yabani güvercin ve kumrular dahi yavrunun şaşırmasına neden olabilirlerBu durum da yavru kuşun yanında daha önce uçan kuşların ürkütülerek yere inmeleri önlenmeli ve mümkünse daha fazla kuş kaldırılmalıdır
Buradan da anlaşılacağı gibi yavruların ilk uçuşlarında çok yükselmeleri ve açılmaları engellenmelidirBu amaçla fazla uzun süre uçmayan ve çok yükselmeyen başka ırktan kuşlar kullanılabilirAncak bu yöntem dahi,daha önce belirttiğim gibi eğer çevrede kuşların konsantrasyonunu bozacak başka kuşlar varsa,risklidirYavru yitirmemenin diğer bir yolu erken uçurmamaktırEğer ilk olarak 8-10 haftalık yaşta uçurulurlarsa,yön bulma yetenekleri gelişmiş olacağından ve yerden de olsa çevreyi daha iyi tanımış olacaklarından kaybolmaları zordurBazı ırklarda ilk uçurmanın geç yaşta yapılması uçuş kalitesini ve diğer yetenekleri (takla gibi) olumsuz yönde etkilemektedirHatta bu ırklarda 8-10 haftalık yavruların 5-6 haftalıklara nazaran yalnızca havaya kalkmalarını sağlamak bile güçleşir Dönekler formda tutuldukları sürece ilk uçurma çok daha geç yaşta yapılsa dahi sorun yaratmaz Ergenleşmiş, yani 20-22 haftalık hayvanların dahi uçurulmaları çok kolaydırAncak bu dönemde beslenmelerine dikkat edilerek yağlanmaları önlenmelidir
Tüm uçucu kuşlarda olduğu gibi bu ırkta da yemin sınırlı tutulması gereklidirYağlanma iyi uçan ve dönen kuşlarda dahi dalış ve dönüş kalitesini olumsuz yönde etkilerÖnerim kuşlar aç olduklarında bir öğünde yiyebilecekleri yem miktarının sabah 1/3'ünü ve akşam 2/3'ünü olmak üzere iki öğünde verilmesidirUçan kuşlara ağırlıklı olarak buğday verilebilirBuğdayla birlikte çok az miktarda kaliteli damızlık yemi de verilmelidir
Kuşun kümese bağlanması yani çevreyi tanıma turları bittikten sonra dalış ve dönüş alıştırmasına geçilebilir Bu amaçla alıştırılacak kuş tecrübeli bir kuşla uçurulmalıdırKuşlar yeterli yüksekliğe ulaştıklarında ve ikisinin de pozisyonları inecekleri yere aşağı yukarı 45 derece olduğunda (rüzgar altında), önce herhangi bir işaretle (ıslık, düdük, mendil sallama, el sallama vb) dikkatlerinin yere çekilmesi gerekirBu işaret bir süre sonra kuş için dalışa hazır anlamı kazanırAkabinde derhal kuş gösterilerek tecrübeli olan kuşun dalışa geçmesi sağlanmalıdırÇok geçmeden tecrübesiz olan da onu takip edecektirEğer aynı anda ikiden fazla kuş uçurulursa,her ne kadar toplu uçan kuşlar olmalarına rağmen hepsinin aynı anda pozisyon almalarının sağlanması güçleşirHavada nerede olurlarsa olsunlar aşağıdaki kuşa (pırıltı) reaksiyon göstereceklerinden istenen dalış ve dönüş sonucu alınamazBazı yetiştiriciler bir kerede bir kuş uçurmaktadırlarBu yöntemin avantajı kuşun kontrolünün çok kolay olmasıdırAncak dezavantajda yalnız başına uçan kuşun yeterli yüksekliğe çıkamamasıdırAlıştırmada pozisyon aldıktan sonra inecekleri yere yani kuş gösterilecek yere mutlaka bakmaları sağlanmalıdır Zira dalış ve dönüş kalitesi bu durumdan önemli derecede etkilenmektedirDönekler uçarken onları iyi izleyebilecek ve onlarında bizi iyi görebilecekleri bir yerde durulmalıdırKuşlar uçarken onların bizi göremeyecekleri bir yerde durmamız,daha sonra ortaya çıkıp pozisyon almalarını beklemek boşunadırZira pozisyon al işareti kendimiz oluruz ve kuşlar bizi görür görmez dalış için beklemeye başlar ve hatta dalışa geçerlerBu nedenle daima görünecek bir yerde bulunmalı ve dalış için hazır ol işareti verilmelidir
